อาการจากร่างกายสาว ๆ ที่บ่งชี้ว่าคุณอาจมี ภาวะฮอร์โมนขาดความสมดุล

ฮอร์โมน (Hormones) คือสารเคมีที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ฮอร์โมนมีทั้งในเพศหญิงและชาย แต่จะมีฮอร์โมนที่ต่างกันและทำหน้าที่แตกต่างกันออกไป ปริมาณและการทำหน้าที่ของฮอร์โมนในแต่ละช่วงอายุก็ยังแตกต่างกันไป ฮอร์โมนเพศหญิง ที่สำคัญได้แก่ “ฮอร์โมนเอสโตรเจน” และ “ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน”  

• ฮอร์โมนเอสโตรเจน - ฮอร์โมนเพศหญิง ผลิตจากรังไข่ และทำให้ลักษณะร่างกายของผู้หญิงมีการเติบโต มีความเป็นผู้หญิงมากขึ้น เช่น มีเต้านม สะโพกผาย มีผิวดีขึ้น เกี่ยวเนื่องกับการมีประจำเดือน การผลิตไข่ การตกไข่ และช่วยในเรื่องการทำงานของกล้ามเนื้อและกระดูก 

• ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน – เป็นฮอร์โมนเพศหญิงที่ มีส่วนสำคัญในการควบคุมภาวะไข่ตก และการมีประจำเดือน ฮอร์โมนนี้มีความสำคัญอย่างมากกับการตั้งครรภ์ในระยะแรก 

สาเหตุที่ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล

• อายุ ช่วงอายุที่เปลี่ยนแปลงในแต่ละช่วงอายุ 

• ความเครียด ความเครียดสะสม ก็เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้ฮอร์โมนผิดปกติได้ 

• การรับประทานอาหารไม่เหมาะสม เช่น ติดทานหวาน ทานชา กาแฟ ดื่มแอลกอฮอล์  

• เคมีปนเปื้อนเข้าร่างกาย มักพบได้ในอาหาร เช่น ยาฆ่าแมลงในผักผลไม้ เป็นต้น 

• ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ (Hypothyroidism) โดยปกติต่อมไทรอยด์จะหลั่งฮอร์โมนออกมาเพื่อควบคุมการทำงานของหัวใจ สมอง และกล้ามเนื้อ ทำให้คุณมีพลังงานเพียงพอต่อการใช้ชีวิตประจำวัน 

• ยาที่ใช้ ยาบางชนิดส่งผลต่อความผิดปกติของฮอร์โมน 

อาการเมื่อฮอร์โมนไม่สมดุล 

• ประจำเดือนมาไม่ปกติ 

• ช่องคลอดแห้ง 

• นอนไม่ค่อยหลับ นอนหลับยาก นอนหลับไม่สนิท 

• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย 

• เหนื่อยและอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น 

• เป็นสิวเยอะ  

• ภาวะความเสื่อมของผิว ผมและเล็บ 

ในทางการแพทย์แผนไทยมีพืชและสมุนไพรที่ช่วยในเรื่องการดูแลสุขภาพผู้หญิง เพื่อช่วยลดปัญหาเรื่องการขาดฮอร์โมน ได้แก่ 

• เต้าหู้เหลือง กวาวเครือขาว เนื่องจากพืชที่มีไฟโตรเอสโตรเจน ซึ่งคล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจน และสารไอโซฟลาโวน (isoflavone) จะช่วยทำให้อาการร้อนวูบวาบลดลง 

• ตังกุย หรือโสมตังกุย เป็นสมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณบำรุงเลือดมีสารคูมารินที่เป็นไฟโตเอสโตรเจนที่ช่วยเพิ่มปริมาณเม็ดเลือดแดง ทำให้มดลูกบีบตัวตามปกติและป้องกันประจำเดือนมาไม่ปกติ กระตุ้นการสร้างเซลล์กระดูกให้แข็งแรง 

• ยอดใบขี้เหล็ก ยอดสะเดา ผักคะน้า ผักแพว ตำลึง เป็นสมุนไพรที่มีแคลเซียมสูง ช่วยลดความเสี่ยงเรื่องกระดูกบาง 

• ฝาง มีสรรพคุณ บำรุงเลือด ช่วยฟอกเลือดให้สะอาด ขับเลือดเสียที่ตกค้างในร่างกาย กระตุ้นการหมุนเวียนของเลือด ช่วยให้ความดันเลือดเป็นปกติ 

การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อป้องกันฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง

• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ การนอนไม่เพียงพอ ส่งผลให้ฮอร์โมนความเครียดถูกหลั่งออกมามากเกินไปและไปรบกวนการทำงานของฮอร์โมนเพศ 

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ การออกกำลังก็เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยเพิ่มระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนได้ เช่น วิ่งเหยาะ ๆ เต้นแอโรบิก โยคะ ไทเก๊ก เป็นต้น ควรออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง นานครั้งละ 30 นาที 

• ควบคุมน้ำหนักให้พอดีเกณฑ์ ในผู้ที่มีน้ำหนักมากหรือน้อยเกินไป ส่งผลต่อการผลิตฮอร์โมนเพศหญิง หรือ ฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ผิดเพี้ยน ทำให้รังไข่ทำงานได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ไข่ไม่ตก ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการประจำเดือนมาไม่ปกติ 

• ปรับโภชนาการอาหาร ควรรับประทานอาหารที่มีโปรตีนจากสัตว์ ควรเลี่ยงอาหารรสหวานและไขมันสูง 

เอกสารอ้างอิง

1. (no date) ฮอร์โมนเพศหญิง ในทุกช่วงวัย และวัยหมดประจำเดือน. Available at: https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/female-sex-hormones (Accessed: December 9, 2022). 

2. Hormone imbalance and hormone level testing (2022) Testing.com. Available at: https://www.healthtestingcenters.com/hormone-imbalance-and-hormone-level-testing/ (Accessed: December 9, 2022). 

3. (no date) โกฐเชียง - ฐานข้อมูลเครื่องยา คณะเภสัชศาสตร์ ม.อุบล : Thaicrudedrug.com. Available at: https://apps.phar.ubu.ac.th/thaicrudedrug/main.php?action=viewpage&pid=30 (Accessed: December 9, 2022).