แนวทางการเลิกบุหรี่ด้วยตนเอง

โดย ภญ. จิตประสงค์ หลำสะอาด

การสูบบุหรี่ส่งผลเสียโดยตรงต่อสุขภาพของผู้สูบ และควันบุหรี่จากการสูบยังส่งผลกระทบที่เป็นอันตรายอย่างมากกับผู้ได้รับควันบุหรี่ ถึงแม้จากการคาดการณ์ ตั้งแต่ปี 2554 ถึงปี 2568 ประชากรไทยที่มีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป มีแนวโน้มของอัตราการสูบบุหรี่ที่ลดลง แต่ถึงอย่างนั้น ตัวเลขของผู้สูบบุหรี่ในประเทศไทยก็ยังถือว่าสูงอยู่มาก คิดเป็นจำนวนมากถึงเกือบ 10 ล้านคน ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาควันบุหรี่มือสองและมือสามต่อคนรอบข้างตามมา โดยองค์การอนามัยโลกได้กำหนดให้ วันที่ 31 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันงดสูบบุหรี่โลก เพื่อให้ทุก ๆ ประเทศตระหนักถึงอันตรายของการสูบบุหรี่ที่มีผลต่อสุขภาพ เศรษฐกิจ และสังคม

แนวทางการเลิกบุหรี่ด้วยตนเอง

จากสถิติพบว่า ร้อยละ 80 ของผู้ที่เลิกสูบบุหรี่ สามารถเลิกได้ด้วยตนเองโดยใช้วิธีไม่สูบเลยหรือการหักดิบ สำหรับผู้ที่เลิกสูบโดยวิธีค่อย ๆ ลดจำนวนการสูบลง ส่วนใหญ่จะไม่สามารถเลิกสูบได้ ซึ่งการหยุดสูบทันทีจะไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ แต่จะเกิดอาการเมื่อระดับนิโคตินในเลือดลดลง ซึ่งอาการที่พบได้คือ วิตกกังวล หงุดหงิด โกรธง่าย และกระสับกระส่าย ซึ่งอาการจะมากใน 2 – 3 วัน จากนั้นอาการจะค่อย ๆ บรรเทาลง โดยการเลิกบุหรี่ด้วยตนเอง สามารถทำตามคำแนะนำได้ดังนี้

- สร้างแรงจูงใจให้กับตัวเอง อาจเกิดจากแรงจูงใจในด้านสุขภาพของผู้สูบและคนรอบข้าง บุคคลที่รัก ราคาบุหรี่ กระแสสังคม หรือสภาพแวดล้อมที่ผู้คนหันมาใส่ใจสุขภาพมากขึ้น

- ขอคำปรึกษาจากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เพื่อให้ได้แนวทางในการเลิกบุหรี่ที่ถูกต้อง อาจขอคำปรึกษาจากเภสัชกรร้านยาหรือบุคลากรทางการแพทย์ ได้ที่คลินิกเลิกบุหรี่ตามสถานพยาบาลทั่วไป และสามารถขอคำปรึกษาเกี่ยวกับแนวทางในการเลิกบุหรี่ผ่านทางสายด่วนศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ Quitline 1600

- ตั้งเป้าหมาย วางแผนในการเลิกบุหรี่ โดยกำหนดวันที่จะเลิกบุหรี่ให้ชัดเจน

- อย่ารอช้า ให้ลงมือทำทันที โดยเตรียมตัวให้พร้อม เริ่มจากการทิ้งอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับการสูบบุหรี่ทั้งหมด และหาสิ่งที่สามารถช่วยลดความอยากบุหรี่ไว้ใกล้ตัว เช่น ขนมขบเคี้ยว หมากฝรั่ง ลูกอม ผลไม้รสเปรี้ยว 

- ห่างไกลสิ่งกระตุ้น หลีกเลี่ยงการเข้าไปในสิ่งแวดล้อมที่มีคนสูบบุหรี่ เพราะอาจทำให้อยากสูบบุหรี่ขึ้นได้

- หากิจกรรมทำเพื่อดึงความสนใจ เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจไม่ให้ไปสูบบุหรี่ เช่น อ่านหนังสือ เล่นเกม ดูหนังหรือซีรีย์

- ไม่หมกมุ่นหรือทำให้ตัวเองเครียด ผู้สูบบุหรี่มักเชื่อว่า การสูบบุหรี่ทำให้คลายเครียดได้ ดังนั้นเมื่อรู้สึกเครียด ควรหยุดพักสมอง และคลายความเครียดด้วยวิธีอื่น เช่น การพูดคุยกับคนรอบข้าง การหากิจกรรมที่ตนเองชอบและรู้สึกผ่อนคลายอย่างการอ่านหนังสือ

- ทำจิตใจให้มั่นคง ไม่หวั่นไหว หากรู้สึกอยากสูบบุหรี่ ให้กลับไปทบทวนแรงจูงใจของการเลิกบุหรี่ ซึ่งจะทำให้มีกำลังใจและเกิดความมุ่งมั่นในการเลิกบุหรี่ต่อไป

- หมั่นออกกำลังกาย ช่วยให้สมองปลอดโปร่ง คลายความตึงเครียด เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจและปอด

การเลิกบุหรี่โดยการใช้ยา

โดยปกติแล้วเมื่อผู้สูบต้องการเลิกบุหรี่จะแนะนำให้เลิกบุหรี่ด้วยตนเองก่อน หากไม่สามารถทำได้อาจปรึกษาเรื่องการเลิกบุหรี่โดยการใช้ยากับเภสัชกรหรือบุคลากรทางการแพทย์ที่มีความรู้ความชำนาญ ซึ่งปัจจุบันยังมียาที่เป็นตัวช่วยในการเลิกบุหรี่ ทั้งในรูปแบบของการบำบัดด้วยนิโคตินทดแทน (Nicotine replacement therapy) เช่น หมากฝรั่งนิโคติน แผ่นแปะผิวหนัง และรูปแบบของยารับประทานที่ไม่ใช่นิโคติน (Nonnicotine drug)

ผลดีของการเลิกบุหรี่ที่เกิดขึ้นกับผู้สูบเอง รวมถึงบุคคลรอบข้าง ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตด้านสุขภาพที่ดีขึ้นอย่างแน่นอน ทั้งในเรื่องของการลดความเสี่ยงของการเกิดความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ รวมไปถึงลดความเสี่ยงของโรคมะเร็งปอด และปัญหาที่อาจเกิดขึ้นกับระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ ยังช่วยส่งเสริมภาพลักษณ์รวมถึงบุคลิกภาพทางด้านอื่น ๆ อีกด้วย

เอกสารอ้างอิง

1. (No date a) สำนักงานกองทุนสนับสนุน... Available at: https://www.thaihealth.or.th/login/ (Accessed: 18 April 2024). 

2. (No date a) สถาบันการเรียนรู้การสร้างเสริมสุขภาพ (ThaiHealth Academy). Available at: https://thaihealthacademy.com/ (Accessed: 18 April 2024). 

3. มหาวิทยาลัยมหิดล (2023) ลิงก์ไปเว็บไซต์คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. Available at: https://www.rama.mahidol.ac.th/ (Accessed: 18 April 2024). 

อัปเดตและติดตามสาระสุขภาพดี ๆ จาก ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้ที่

Website: https://exta.co.th/

LINE: @eXtaPlus (https://bit.ly/eXtaplus)

Instagram: instagram.com/extaplus

YouTube: youtube.com/eXtaHealthBeauty

หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติมเกี่ยวกับสุขภาพและการใช้ยาสามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ตลอด 24 ชั่วโมง มาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ